Fonksiyonel Hareket Taraması (FMS)
Fonksiyonel Hareket Sistemi (FMS), bireylerin vücut dengesini ve hareket kabiliyetlerini değerlendiren yedi temel testten oluşur. Bu testler, kişinin üst-alt, sağ-sol ve ön-arka eksendeki potansiyel limitasyonları ve asimetriklerini belirlemek için tasarlanmıştır. Testler şunlardır:
1. Derin Çömelme: Alt ekstremite mobilitesi ve motor kontrolünün genel bir ölçütüdür.
2. Engelli Adımlama: Denge, koordinasyon ve alt ekstremite stabilitesini değerlendirir.
3. Yan Adımlama: Çapraz düzlemde motor kontrol ve karşı taraftaki stabiliteyi test eder.
4. Omuz Hareketliliği: Üst ekstremite hareket aralığını ve skapulotorasik ritmi kontrol eder.
5. Aktif Düz Bacak Kaldırma: Hamstring esnekliği ve pelvik kontrolü ölçer.
6. Trunk Stabilite İttiş Testi: Gövde stabilitesini değerlendirir.
7. Rotasyonel İstikrar: Torsiyonel stabilite ve çekirdek gücünü sınar.
FMS değerlendirmesinde, her hareket için alınan skorlar sporcuların performansını objektif bir şekilde değerlendirir. Hareketler ağrısız ve kusursuz şekilde yapılırsa en yüksek puan olan 3 puanı alır. Eğer hareket ağrısız ancak bazı kompansasyonlarla gerçekleştirilirse 2 puan verilir. Tam olarak yapılamayan hareketler için ise 1 puan, ağrı ile gerçekleştirilen hareketler için ise 0 puan verilir. Toplam puanlama, bireyin hangi düzeltici egzersizleri yapması gerektiğini belirlemede rehberlik eder.
FMS’nin içerisinde yer alan fonksiyonel hareketler, günlük yaşamda ve spor aktivitelerinde sıkça karşımıza çıkan temel lokomotor hareketleri yansıtır. Bu hareketlerin doğru bir şekilde yapılmaması, özellikle dinamik ve talepkar spor dallarında yaralanma riskini artırır. FMS protokolü, öncelikle vücuttaki tüm eklemlerin hareketliliğini (mobilizasyon), ardından statik ve dinamik stabilizasyonunu geliştirmeyi hedefler. Bu adımlar, hızlanma, yavaşlama ve ani yön değiştirmeler gibi elementlerin kritik olduğu futbol gibi sporlarda ekstra önem taşır. Ancak bu aşamalar başarıyla tamamlandığında kuvvet antrenmanlarına geçilmelidir. FMS, sağlıklı bir spor performansı için mobilizasyon, stabilizasyon, düzgün hareket mekaniğinin ve son olarak güçlendirme çalışmalarının sırasıyla ele alınmasının gerekliliğini vurgular.
Fonksiyonel Hareket Sistemi (FMS), sporcuların ve aktif bireylerin yıllık antrenman programlamalarına entegre edilerek, uzun vadede süreklilik kazandırılması gereken bir yaklaşımdır. Bu sistem, Kuvvet ve Kondisyon çalışmaları başlamadan önce, ağrısız ve doğru hareket paternlerinin oturtulmasına olanak tanır ve bu, bireylerin yük altında daha sağlıklı ve verimli çalışmasını sağlar. FMS’in sağladığı genel faydalar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Atletik performansın ve fonksiyonel kabiliyetlerin geliştirilmesine katkıda bulunur.
• Egzersiz ve spor yaralanmalarının meydana gelme riskini azaltmada etkili bir önleyici araçtır.
• Hareketlerin objektif bir şekilde değerlendirilmesi için basit ve anlaşılır bir derecelendirme sistemini sunar.
• Fiziksel dengesizlikler ile zayıf yönleri tespit eder ve bu yönleri hedef alan bir iyileştirme planı oluşturulmasını mümkün kılar.
• Uygulanan basit düzeltici egzersizlerle dengesizliklerin giderilmesine ve zayıf yönlerin güçlendirilmesine yardımcı olur.
• Egzersiz programlarını bireyin ihtiyaçlarına göre özelleştirmeye olanak tanır.
• Antrenörlerin ve sporcuların, hareket kalitesindeki ve farklı hareketlerdeki ince ayrıntıları gözlemlemesini sağlar.
• Temassız yaralanmaların önlenmesindeki faktörleri ve mevcut yaralanmaların altında yatan nedenleri belirleyebilme kapasitesini geliştirir.
• Mikro travmaların potansiyel nedenlerini ve bunların olası sonuçlarını inceleyerek, önleyici stratejilerin geliştirilmesine katkıda bulunur.
• Kronik yaralanmaların kökenini anlamada ve bu tip yaralanmalara müdahalede rehberlik eder.
• Hareket asimetrilerini ve bunların olası etkilerini belirleyerek, bireylerin daha dengeli ve simetrik hareket etmelerine yardımcı olur.
Bu avantajlar, FMS’in bireylerin sağlık ve performans potansiyellerini maksimize etmeleri için kritik bir araç olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, spor ve egzersiz bilimlerinde FMS, yaralanma önleme ve performans arttırma çabalarının merkezinde yer alır.
